Kırmızı peribacaları diyede bilinen bu jeolojik oluşumlar Ağcuva mevkiinden başlayarak Yoldere Köyünde son bulan peri bacaları 2-3 milyon yıl önce çevre kayaçlardan kopan parçaların bu bölgedeki bir gölün içinde çökelmesi, zamanla bu gölün çekilmesi ve su erozyonundan dolayı aşınması sonucu ortaya çıkmış ve ortaya çıkan oyuntular üzerinde rüzgar erozyonun da etkisi ile değişik desenlerle oluşmuştur.
İnsan faktörlerince değiştirilmeden tamamen doğa olayları sonucu oluşarak günümüze kadar şimdiki halini alarak gelmiştir. Ayrıca bu peri bacalarının bulunduğu vadi renk itibariyle Amerika’da Colorado kanyonuna çok benzemektedir.
Narman havzasında Neojen kumtaşı, çakıltaşı ve miltaşı tabakaları ve bu arazi üzerinde açılmış kanyon vadiler mevcuttur. Totullardaki kırmızı renk demirin Fe2O3 şeklinde oksitlenmesinden ileri gelmektedir.
Narman ilçesi Erzurum’a 90 km uzaklıktadır ve Erzurum ilinin kuzeydoğusunda yer alır. Coğrafi bölge olarak Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yer Narman ilçesi yüzölçümü 1275 km² olup, Oltu, Şenkaya, Sarıkamış, Horasan, Pasinler ve Tortum ilçeleri ile çevrelenmiştir.
Narman Peribacaları ilçe merkezinin 7 km güneydoğusunda bulunmaktadır ve Yanıktaş Köyüne çok yakın mesafededir. Narman-Pasinler karayolunun hemen üzerindedir ve 6300 hektarlık bir alan kaplamaktadır. Bu karayolu üzerinde olmasından dolayı oldukça kolay ulaşılmaktadır.
Şu aralar İstanbul Üniversitesi tarafından yürütülen “Narman kanyonunun jeolojik miras envanterinin çıkarılması ve jeopark alanı olarak değerlendirilmesi” projesi kapsamında, bölgede yüzey araştırması yapılıyor.
İstanbul Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü öğretim üyelerinden proje yürütücüsü Doç. Dr. Yıldırım Güngör yaptığı bir açıklamada; “peri bacalarının, jeolojik özellikleri dolayısıyla jeolojik miras kavramı içinde ele alınması gereken bir yer olduğu ve Narman kanyonunu koruma altına almak ve ülke turizmine katkı sağlayacak bir çalışma yapmayı hedeflediklerini belirterek, kanyondaki peri bacaları Kapadokya’dakilerden çok farklı, Kapadokya’daki peri bacaları volkanizma sonucu oluşmuş. Narman’dakiler ise günümüzden 2,5-3 milyon yıl önce, akarsuların bir çökelme havzasına taşıdığı malzemelerin zamanla aşınması sonucunda oluşmuştur. Önce su daha sonra da rüzgarın etkisiyle aşınarak günümüzde bu hale gelmiştir. Projemizin nihai amacı Narman kanyonunu bir dünya markası haline getirmektir. Tabii bunun için Narman halkının da büyük çaba göstermesi gerekiyor. Sadece peri bacalarının değil, kanyonda yaşayan tüm hayvanların da korunması, burayı daha da cazip hale getirecektir.” demektedir.
2 yıl sürecek projede sadece jeolojik değil, arkeolojik bulguların da gözlemlendiği ve Koçkaya ile Kilimli köylerinde ilginç jeolojik oluşumları saptadıklarını, projenin jeoloji ve jeolojik miras, çevre ve jeomorfolojik çalışmaları olmak üzere üç ana hattan oluştuğunu bölgenin jeolojik haritaları yapılarak, jeolojik miras envanteri çıkarılacak. Ayrıca tüm doğal değerlerin koordinatları belirlenecek ve vadi içinde yaklaşık 15 yürüyüş güzergahının haritası yapılacak. Vadideki çöp depolama alanının yerine başka bir alan önerilecek. Vadi ve civarından derlenecek örneklerle Narman Jeopark Müzesi kurulması için kaynak aranacak.
Fotoğraflar : Şevki Silan
Kaynak : İnternet